Mâm đĩa than là gì? Một số kiến thức cơ bản về mâm đĩa than
Mâm đĩa than, máy hát đĩa than, Gramophone… xin được gọi chung là mâm đĩa than, đã và luôn là một thú chơi thi vị đối với rất nhiều người yêu âm nhạc. Với âm thanh mộc mạc, chân thực của thiết bị đơn sơ này khó có thiết bị nào có thể so sánh được. Hãy cùng Showroom âm thanh Đức Mạnh Audio tìm hiểu mâm đĩa than là gì? Một số kiến thức cơ bản về mâm đĩa than.
Mâm đĩa than là gì?
Mâm đĩa than (Mâm đĩa nhựa, Turntable) là một loại đầu phát nhạc được thiết kế chuyên dụng dành cho nguồn nhạc analog từ đĩa than (đĩa Vinyl, đĩa nhựa, đĩa LP) có nhiệm vụ chính đó là đọc dữ liệu âm thanh được lưu trữ trên các rãnh ghi của đĩa, chuyển đổi nó thành tín hiệu điện, trước khi được gửi tới Phono và khuếch đại.
Mâm đĩa than có cấu tạo bao gồm: Platter (thớt đĩa chính) được nối với một cây trụ (Shaft) nằm trong một ổ xoay, trụ và Platter xoay trên một bạc đạn (Bearing) nằm dưới đáy trụ và tiếp xúc với ổ, hai thành phần này sẽ xoay nhờ vò motor hoặc là dây Cu-roa (Belt) và phần vỏ máy (Plinth). Đây chính là 3 thành phần chính của một mâm đĩa than.
Platter (thớt đĩa chính) thường được làm từ nhôm, đồng, thủy tinh hoặc nhựa cứng nguyên khối để không bị cộng hưởng và có trọng lượng trong khoảng từ 3 – 5kg để đảm bảo tính ổn định và chống rung. Turntable cần phải được cân bằng để Platter và Shaft không bị mất cân bằng trọng lực và nghiên sang một bên, về lâu dài sẽ làm hỏng dây Belt và làm mòn Bearing. Motor sử dụng lâu ngày cũng cần phải được tra dầu mỡ để đảm bảo hoạt động không bị khô, bị rít. Một số mâm đĩa than tốt thường se có chân chống rung điều chỉnh chiều cao. Ngoài ra, một số mâm đãi than tiên tiến còn có cả hệ thống treo chống rung độc lập dành riêng cho thớt đĩa và tay cần.
Do cấu trúc phức tạp của mâm đĩa than nên thường sẽ được thiết kế đa dạng với nhiều thể loại khác nhau phù hợp cho từng phân khúc, nhu cầu và đối tượng người dùng.
Phân loại mâm đĩa than
- Mâm đĩa “Plug & Play”: là loại mâm đĩa được thiết kế theo kiểu “cắm và chơi ngay” với cấu trúc cực kỳ đơn giản, gọn nhẹ và được trang bị sẵn tất cả các thành phần cần thiết như: kim, cần, phono, và được cân chỉnh sẵn từ hãng. Người dùng chỉ cần mua về, kết nối với hệ thống, phát nhạc không cần phải thêm bất kỳ một thao tác cân chỉnh phức tạp nào. Các loại mâm đĩa than này thường có mức giá thành rẻ, phù hợp với những người mới nhập môn, những người mới tập chơi và bắt đầu làm quen với mâm đĩa than.
- Mâm đĩa than phổ thông: Là loại mâm đĩa được thiết kế đầy đủ những tính năng cơ bản như một hệ thống Turntable tiêu chuẩn cho phép người dùng có thể can thiệp vào hầu hết những thành phần của hệ thống như việc thay đổi, nâng cấp và tiến hàng cân chỉnh để tìm ra âm thanh ưng ý nhất.Kết cấu của các loại mâm đĩa này không quá phức tạp nên giá thành tương đối phái chăng, phù hợp với đông dảo người dùng.
- Mâm đĩa Hi-End: Là nhóm sản phẩm nổi tiếng nhất hiện nay, nó chính là nguyên nhân khiến cho mâm đĩa than mang tiếng trở nên đắt đỏ, là thú chơi xa xỉ dành cho những người giàu. Những loại mâm đĩa Hi-End thường sẽ có giá từ vài nghình cho tới hàng trăm nghìn USD. Tuy nhiên, tiền cũng chưa phải là tất cả, các hệ thống mâm đĩa thanh này thường sẽ có hệ thống phức tạp đòi hỏi người dùng cần phải có kinh nghiệm và kiến thức chuyên sâu cũng như cũng có thể cân chỉnh hệ thống mâm đĩa than này tối ưu nhằm để khải thác tối đa giá trị của sản phẩm này.
Tay cần
Tay cần (Tonearm) là thanh đỡ, nơi gắn kim (Cartridge) lên. Tay cần bao gồm: đối trọng (Cục tạ Counter Weight), bộ phận anti-skating (chống trượt) và nhiều cơ chế di chuyển khác nhau như: Unipivot, Gimbal, Bearing…
Tay cần thường được làm từ nhôm, đồng thau hoặc Titanium Nitride vì chúng có khối lượng nhẹ và chống cộng hưởng tốt, khi chơi nhạc bass nhiều và sâu sẽ không bị rung. Càng về sau này, những tay cần cao cấp còn được làm từ sợi Carbor, một số mâm đĩa còn được trang bị riêng một cơ chế chống rung dành cho tay cần nhằm để đảm bảo các rung chấn đến từ mâm đĩa sẽ không truyền tới đầu kim. Ngoài ra, những mẫu đĩa than Hi-End còn được thiết kế để có thê sử dụng với 2 tay cần cùng lúc.
Kim
Đây là một bộ phận nhỏ nhất trong mẫm đĩa than nhưng có chức năng cực kỳ quan trọng. Kim có nhiệm vụ chính là ghi nhận dữ liệu âm thanh được lưu giữ trên rãnh ghi của mâm đĩa than dưới dạng chuyển động cơ học sau đó sẽ chuyển đổi nó thành tín hiệu điện để truyền tới Phono và khuếch đại.
Kim bao gồm 2 bộ phần là Stylus (đầu kim) và phần thân. Đầu kim thường được sử dụng các thành phần có độ cứng cự kỳ cao, thông thường là kim cương công nghiệp. Đầu kim sẽ được mài nhọn thành một điểm rất nhỏ và được chi ra làm nhiều tiêu chuẩn khác nhau như: Nude, Spherical, Elliptical, Shibata… Mỗi loại sẽ có độ nhọn và điểm tiếp xúc với rãnh đĩa khác nhau, loại càng nhọn tiếp xúc nhiều sẽ có giá thành càng đắt điển hình nhất chính là Fine Line và Elliptical.
Khi quét trên rãnh đĩa, chuyển động và cường độ di chuyển của đầu kim là những gì được truyền tải thành các tần số và cường độ âm thanh. Đầu kim sẽ truyền động vào Cantilever nhỏ và mánh, đây chính là ống dẫn được đặt ở đầu kim và cũng sẽ rung động theo đầu kim và sẽ truyền tải rung động đên bộ phận sinh tín hiệu bên trong thân Cartridge.
Phono
Phono hay còn gọi là Phono Stage / Phono Pre-amp là một thiết bị tiền khuếch đại chuyên dụng dùng để xử lý tín hiệu phono từ mâm đĩa than, tác dụng là khuếch đại tín hiệu âm thanh analog ở mức cực kỳ nhỏ được tạo ra bởi Cartridge lên mức tín hiệu đủ lớn để có thể khuếch đại bởi các dòng ampli thông thường.
Ngoài ra, mạch Phono Stage còn có nhiệm vụ hiệu đính, cân chỉnh đường đáp tuyến âm thanh, bù dải trầm để đạt được sự cân bằng và chính xác nhất có thể.
