Mâm Đĩa Than

Mâm đĩa than là gì?

Mâm đĩa than là một loại đầu phát nhạc được thiết kế chuyên dụng dành cho nguồn nhạc analog từ đĩa than (Đĩa Vinyl, đĩa nhựa, đĩa LP) có nhiệm vụ chính đó là đọc dữ liệu âm thanh được lưu trữ trên các rãnh ghi của đĩa than, chuyển đổi nó thành tín hiệu điện, trước khi được gửi đến Phono và khuếch đại.

Cấu tạo của mâm đĩa than bao gồm: Platter (Thớt đĩa chính) được nối với 1 cây trụ (Shaft) nằm trong một ổ xoay, trụ và Platter xoay trên một bạc đạn (Bearing) nằm dưới đáy trụ và tiếp xúc với ổ, hai thành phần này xoay là nhờ vào Motor hoặc là dây Cu-Roa (Belt) và phân vỏ máy (Plinth).

Phân loại mâm đĩa than

Do cấu trúc phức tạp của mâm đĩa than nên chúng sẽ được thiết kế đa dạng với nhiều loại khác nhau phù hợp với từng phân khúc, đối tượng và nhu cầu của khách hàng. Trong số đó, có một số dòng sản phẩm chính mà được người dùng quan tâm gồm:

• Mâm đĩa "Plug & Play": Là loại mâm đĩa than có thiết kế theo kiểu "cắm và chơi ngay" với cấu trúc cực kì đơn giản, gọn nhẹ và được trang bị sẵn tất cả các thành phần cần thiết như kim cần, phono và được cân chỉnh sẵn từ nhà sản xuất. Người dùng mua về chỉ cân kết nối với hệ thống và phát nhạc được ngay mà không cần có thể bất kì một bước cân chỉnh nào quá phức tạp. Những loại mâm đĩa than này thường có mức giá thành rẻ, phù hợp với những người mới nhập môn, mới bắt đầu làm quen với mâm đĩa than.
• Mâm đĩa phổ thông: Là loại mâm đĩa được thiết kế đầy đủ các tính năng cơ bản của hệ tống Turntable tiêu chuẩn, cho phép người dùng có thể can thiệp vào hầu hết các thành phần của hệ thống bao gồm cả việc thay thế và nâng cấp. Kết cấu của loại mâm đĩa này không quá phức tạp, giá tương đối phải chăng, là sản phẩm phù hợp với đông đảo người dùng.
• Mâm đĩa Hi-End: Là nhóm sản phẩm nổi tiếng nhất, chính là nguyên nhân khiến cho mâm đĩa than mang tiếng là đắt đỏ, là thú chơi xa xỉ dành cho người giàu. Hệ thống mâm đĩa Hi-End thường có giá từ vài nhìn cho tới hàng chục nghìn USD. Tuy nhiên, tiền chưa phải là tất cả, loại mâm đĩa này thường sẽ có cấu trúc rất phức tạp đòi hỏi người dùng phải có kinh nghiệp và kiến thức chuyên sâu để lựa chọn kim, cần, Phono  và các phụ kiện phù hợp khác, cũng như việc cân chỉnh hệ thống tối ưu nhất để khai thác những giá trị của mẫu sản phẩm này.

Tay cần (Tonearm)

Tay cần là thanh đỡ, là nơi chúng ta găn kim (Cartridge) lên. Tay cần bao gồm đối trọng (Cục tạ Counter Weight), bộ phận anti-Skating (Chống trượt) và nhiều cơ chế di chuyển khác nhau: Unipivot, Gimbal, Bearing.

Chất liệu Tonearm phổ biến thường sẽ làm nhôm, đồng thau hoặc titanium nitride bởi vì chúng có trọng lượng rất nhẹ và chống cộng hưởng tốt khi chơi nhạc bass nhiều và sâu không bị rung.

Về sau này, những loại mẫm đĩa than có tay cần cao cấp thường được làm từ sợi carbon, một số mâm đĩa còn được trang bị riêng một cơ chế chống rung dành riêng cho tay cần nhằm đảm bảo các rung chấn từ mâm đĩa sẽ không thể truyền thời đầu kim. Ngoài ra, các mâm đĩa than Hi-End còn được thiết kế để sử dụng với 2 ay cần cùng lúc.

Kim (Cartridge)

Đây là bộ phần nhỏ nhất nhưng lại cực kỳ quan trọng trong mâm đĩa than. Kim có nhiệm vụ chính là ghi nhận dữ liệu âm thanh được lưu giữ trên rãnh ghi của mâm đĩa than dưới dạng chuyển động cơ học, sau đó sẽ chuyển đổi nó thành tín hiệu để truyền tới phono và khuếch đại.

Kim bao gồm 2 phần là đầu kim (Stylus) và phần thân. Đầu kim thường sử dụng những thành phần có độ cứng cực kỳ cao và thông thường sẽ là kim công nghiệp. Đầu kim sẽ được mài nhọn thành một điểm rất nhiều, có một số tiêu chuẩn đầu kim khác nhau như: Nude, Spherical, Eliptical, Shibata... Mỗi loại sẽ có độ nhọn và điểm tiếp xúc vào rãnh đĩa khác nhau, loại càng nhọn càng tiếp xúc nhiều thì giá thành càng đắt, điển hình có thể kể đến là Fin Line và Elliptical.

Dựa vào cấu trúc bộ sinh tín hiệu mà chia Cartridge làm 2 nhóm chính là: Moving Magnet (MM), Moving Coli (MC), mặc dù cả 2 đều sử dụng nguyên tắ vật lý tái tạo dòng điện dựa trên chuyển động trong trường điện từ. Moving Magnet thì phần nam châm kim MM sẽ nằm ở cây Cantilever di chuyển để tái tạo dòng điện trong khi đó hai phần coil trên Cartridge sẽ được cố định. Moving Coil thì phần đuôi Cantilever sẽ có một Coil và phần nâm châm sẽ được cố đình.

Phono

Phono (Hay còn gọi là Phono Stage/Phono Pre-amp) là thiết bị tiền khuếch đại chuyên dụng nhằm để xử lý tín hiệu phono từ mâm đĩa than, có tác dụng chính là khuếch đại tín hiệu âm thanh analog ở mức nhỏ được tạo ra bởi kim lên mức tín hiệu đủ lớn để khuếch đại bởi các ampli thông thường.

Ngoài tác dụng khuếch đại ra, thì Phono Stage còn có nhiệm vụ hiệu đính, cân chỉnh đường đáp tuyến âm thanh, bù dải trầm để đạt được sự cân bằng và chính xác nhất có thể. Cơ chế này được quy địn và quản lý bởi RIAA (Record Industry Association of America), mỗi một phono đều có một mạch RIAAA EQ làm nhiệm vụ này.